سیناپس عصبی و تدریس ادبی استاد کاووسی

استاد کاووسی ، مبحث سیناپس عصبی رو با ذوق هنری خودشون به شیوه ای نوین تدریس کردند . توصیه می کنم حتما استفاده ببرید

به نام آنکه از نهانم اگاه و بر عیوبم ستّار است

سیناپس عصبی

سیستم عصبی حاوی تعداد زیادی نورون است که برای تشکیل راههای هدایتی عملکردی به یکدیگر متصل شده اند . جایی که دو نورون در کنار یکدیگر قرار می گیرند و ارتباط عملکردی بین آنها بر قرار می شود سیناپس نام دارد . البتّه غشای دو نورون کاملا در مجاورت یکدیگر قرار نمی گیرد و فاصلۀ کمی در بین آنها وجود دارد که به آن فضای سیناپسی می گویند به نورونی که قبل از سیناپس قرار می گیرد نورون پیش سیناپسی و به نورونی که بعد از سیناپس قرار می گیرد نورون پس سیناپسی می گویند پس در مجموع سه جزء را می توان برای سیناپس در نظر گرفت :

1- قسمتی از غشاء نورون پیش سیناپسی 2- قسمتی از غشاء نورون پس سیناپسی 3- فضای سیناپسی.

نام گذاری نورون پیش سیناپسی و پس سیناپسی با توجه به مکان نورون و جهت انتقال پیام صورت می گیرد . هنگامی که اکسون یک نورون به ناحیۀ سیناپسی نزدیک می شود به تکمه یا تکمه های انتهایی ختم می گردد که برای انتقال پیام تخصص یافته اند و هر کدام می تواند در تشکیل یک سیناپس شرکت کند . قسمتی از نورون دوّم که پس از سیناپس قرار می گیرد برای دریافت پیام تخصص یافته که این قسمت ممکن است قسمتی از یک دندریت ، اکسون و یا جسم سلولی نورون دوّم باشد . که با توجّه به همین مورد اخیر سیناپس را به انواع : اکسواکسونیک ، اکسوسوماتیک و اکسودندریتیک تقسیم می کنند . همچنانکه ذکر شد این تقسیم بسته به مکان انجام می شود . در تقسیم بندی دیگری سیناپس را به انواع الکتریکی و شیمیایی تقسیم می کنند .

نحوۀ انتقال پیام در سیناپس عصبی _ شیمیایی

واسطۀ انتقال پیام از یک نورون پیش سیناپسی به یک نورون  پس سیناپسی ، یک مادۀ شیمیایی است که ترانسمیتر نامیده می شود .  این مادّه پس از ساخته شدن و بسته بندی شدن در ناحیه جسم سلولی نورون پیش سیناپسی در وزیکل های غشاء داری بسته بندی می شود . این وزیکل ها بوسیلۀ پروتئین های حرکتی که روی نوروفیلامنت های داخل اکسون حرکت می کنند به انتهای اکسون منتقل می شوند  . با رسیدن ایمپالس عصبی به انتهای اکسون (دپلاریزاسیون غشاء ) ، کانال های کلسیمی روی غشاء پس سیناپسی باز شده و باعث ورود کلسیم به داخل سلول می شود که این خود باعث فیوز شدن غشاء وزیکل به غشاء پیش سیناپسی و تخلیۀ محتویات وزیکل به داخل فضای سیناپسی می گردد .  در واقع محتویات وزیکل یک مادّۀ شیمیایی است که عامل انتقال پیام است . این مادّه از فضای سیناپسی گذشته به گیرندۀ خود که بر روی غشاء پس سیناپسی یا در داخل سیتوپلاسم نورون پس سیناپسی است متّصل می گردد و باعث ایجاد یک فعّالیت تحریکی یا مهاری در نورون دوّم می شود  .گفتنی است بعضی از گیرنده ها ی غشایی از طریق پروتئین هایی که در سطح سیتوپلاسمی غشاء به آن متّصل است یک واکنش آبشاری در سلول به راه می اندازند که در نهایت منجر به یک نتیجه می گردد .

 

( روی عکس که کلیک کنید تصویر رو در اندازه اصلیش می تونید ببینید )